نقد ادعای عصمت یمانی در فرقه احمد الحسن بصری

مقدمه

یکی از ادعاهای فرقه احمد الحسن بصری، که احمد اسماعیل همبوشی -مدعی یمانی- و پیروان او بر آن باورند، این است که یمانی، معصوم است.

البته در صورت اثبات ادعای عصمت یمانی، باز هم گِرِهی از کار احمد همبوشی باز نمی‌شود زیرا تا کنون دلیلی بر یمانی بودن وی ارائه نشده است بلکه با وجود خطاها و تدلیسات فراوان از طرف او، احتمال یمانی بودن وی کاملا منتفی می‌باشد.

احمد اسماعیل همبوشی در مورد عصمت یمانی می‌گوید:

«”أَنَّهُ یَدْعُو إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِیقٍ مُسْتَقِیم” (غیبت نعمانی، ص256) دعوت به سوی حق، و طریق و صراط مستقیم یعنی که این شخص خطا نمی‌کند تا مردم را در باطل داخل نموده یا از حق خارج نماید و به عبارت دیگر او معصومی است که بر عصمتش نصّ وجود دارد». (متشابهات، ج4، ص43، س144)

همانطور که شاهد بودید، وی با استناد به فرازی از روایت کتاب غیبت نعمانی و بیان استدلالی کودکانه، عصمت یمانی را به مخاطبین القاء می‌کند.

با صرف نظر از ضعف سندی حدیث مورد استناد وی، توجه شما عزیزان را به پاسخ‌های ذیل جلب می‌نماییم:

پاسخ 1: معنای لغوی عصمت

عصمت در لغت به معنای امساک و نگه داشتن و منع کردن آمده است. راغب اصفهانی در کتاب مفردات می‌گوید:

«الْعَصْمُ الإمساک»

ترجمه: عصم یعنی امساک و نگه داشتن وحفظ کردن.

ابن منظور در کتاب لسان العرب می‌گوید:

«عصمت در کلام عرب به معنای منع است… عَصَمه یَعْصِمُه عَصْما یعنی منع و حفظ کرد او را… و اعْتَصَمَ فلانٌ بالله یعنی به وسیله خدا امتناع کرد… و اعْتَصَمْتُ بالله یعنی به لطف خدا از معصیت امتناع کردم».

پاسخ 2: معنای عصمت در روایات

معصوم در لسان اهل شرع و روایات به کسی گویند که از هرگونه گناه و خطا و لغزش به لطف الهی امتناع نماید.

در ضمن روایتی امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:

«الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّهِ مِنْ جَمِیعِ مَحَارِمِ اللَّه…»

ترجمه: معصوم کسی است که به وسیله خدا از جمیع محارم خدا در حفظ است.

(معانی الاخبار، ص132)

امام رضا (علیه‌السلام) برگزیدگان الهی در امور بندگان را اینگونه توصیف فرمودند:

«فَهُوَ مَعْصُومٌ مُؤَیَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَایَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَار…»

ترجمه: پس او معصوم و مورد تایید و توفیق و تسدید الهی است و از خطا و لغزش و انحراف ایمن است.

(کافی، ج‌1، ص203)

پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در وصف حضرت علی و فرزندان وی (علیهم‌السلام) فرمودند:

«هُمُ الْمَعْصُومُونَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ وَ خَطِیئَهٍ».

ترجمه: آن‌ها معصومند از هر گناه و خطایی.

(بحارالانوار، ج25، ص193)

پس خلاصه اینکه عصمت در لسان روایات و اهل شرع به معنای دوری از هرگونه گناه و اشتباه و خطا می‌باشد. ناگفته نماند که این معنی از عصمت، مخالف معنای لغوی نبوده بلکه مصداقی از مصادیق آن می باشد.

پاسخ 3: تحریف معنای عصمت توسط احمد اسماعیل همبوشی

احمد اسماعیل همبوشی معنای عصمت را تغییر داده ومحدود نموده و می‌گوید که معصوم کسی است که مردم را در باطل داخل ننموده و از حق خارج ننماید.

این تعریف از معصوم با معنایی که از روایات فوق فهمیده می‌شود کاملا متفاوت می‌باشد.

آری دوستان! چون وی قادر به دوری از هرگونه خطا و گناه و اشتباه نمی‌باشد و از طرفی مدعی یمانی هم می‌باشد، ناگزیر دست به تغییر وتحریف معنای عصمت می‌زند.

پاسخ 4: پیامدهای تعریف غلط عصمت و تعمیم آن به افراد عادی

لازم به ذکر است که با توجه به معنای احمد همبوشی از عصمت، شخصی که به گناه استماع مخفیانه موسیقی -وگناهان شخصی مخفیانه دیگر- مبتلا است همچنان معصوم می‌باشد زیرا این گناه شخصی مخفیانه او، موجب داخل کردن مردم در راه باطل واخراج مردم از راه حق نمی‌باشد.

و همچنین افرادی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند معصوم هستند.

بنابراین عصمت مورد ادعای احمد اسماعیل همبوشی، مخصوص یمانی نبوده بلکه با این تعریف، افراد زیادی در جامعه معصوم می‌باشند.

پاسخ 5: تناقض عملکرد احمد اسماعیل با تعریف خودش از عصمت و یمانیت

جالب‌تر اینکه بر اساس معنای ارائه شده از عصمت برای یمانی توسط احمداسماعیل همبوشی به این نتیجه می‌رسیم که وی یمانی نمی‌باشد زیرا کثیرا موجب گمراهی مردم شده وآنان را از راه حق خارج نموده است.

آیا کسی که احکام دین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را تغییر می‌دهد ومردم را گمراه می‌کند، یمانی موعود است؟ یا مدعی دروغین؟

آیا کسی که با تقطیع روایات و تحریف و ترجمه دروغ آن‌ها مردم را گمراه می‌کند، یمانی موعود است؟ یا مدعی دروغین؟

آیا کسی که بر خلاف گفته پیامبر خدا واهل بیت ایشان (علیهم‌السلام) تعداد اوصیاء پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را بیش از 12 عدد می‌داند و مردم را گمراه می‌نماید، یمانی موعود است؟ یا مدعی دروغین؟

آیا کسی که با انکار رجعت واقعی اهل بیت (علیهم‌السلام) اعتقادات مردم را به بازی می‌گیرد، یمانی موعود است؟ یا مدعی دروغین؟

پاسخ  6: تفسیر درست عبارت «یدعو إلى الحق…» در حدیث یمانی

عبارت «یَدْعُو إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِیقٍ مُسْتَقِیم» در حدیث کتاب غیبت نعمانی دلالت بر عصمت ندارد بلکه این فراز، تفسیری از جمله «یَدْعُو إِلَى صَاحِبِکُم» می‌باشد. به اصل حدیث دقت بفرمایید:

«و لَیْسَ فِی الرَّایَاتِ أَهْدَى مِنْ رَایَهِ الْیَمَانِیِّ هِیَ رَایَهُ هُدًى لِأَنَّهُ یَدْعُو إِلَى صَاحِبِکُمْ… وَ لَا یَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ یَلْتَوِیَ عَلَیْهِ فَمَنْ فَعَلَ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ لِأَنَّهُ یَدْعُو إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِیقٍ مُسْتَقِیمٍ…»

ترجمه: و در پرچم‌ها، پرچمی هدایت کننده‌تر از پرچم یمانی نیست. آن پرچم، پرچم هدایت است زیرا او [یعنی یمانی] دعوت به صاحبتان [امام زمان] می‌کند… و جایز نمی‌باشد برای مسلمانی که علیه او مخالفت کند، پس کسی که این کار را بکند اهل آتش است زیرا او دعوت به حق و طریق مستقیم می‌کند.

پس با توجه به این حدیث، دعوت به حق و صراط مستقیم یعنی دعوت به امام زمان ‌(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، نه اینکه بخواهند بگویند: یمانی معصوم است و در همه زمینه‌ها -دنیایی و دینی و… – دعوت به حق می‌نماید.

ناگفته نماند که احمد اسماعیل همبوشی -بر خلاف روایت فوق- پیوسته به خود دعوت می‌نماید، نه به امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) لذا نمی‌تواند مصداق یمانی موعود باشد. پیروان او هم فقط به او دعوت نموده و از وی تبلیغ می‌نمایند، نه از امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف).

بنابراین او وپیروانش، مدعیان دروغینی بیش نیستند.

پاسخ 7: دعوت به حق دلالت بر عصمت ندارد

امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در توقیعی خطاب به شیخ مفید (رحمه الله علیه) فرمودند:

«سَلَامُ اللَّهِ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّاصِرُ لِلْحَقِّ الدَّاعِی إِلَیْهِ…»

ترجمه: سلام خدا بر تو ای ناصر حق و دعوت کننده به سوی حق.

(الاحتجاج، ج2، ص498)

آیا به نظر شما شیخ مفید هم چون دعوت به سوی حق می‌کند معصوم است؟؟

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به جناب عمّار یاسر فرمودند:

«أَنْتَ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَک»

ترجمه: تو با حق هستی و حق با توست.

(بحارالانوار، ج38، ص32)

با این اوصاف آیا تا کنون کسی قائل به عصمت عمار شده است؟! آیا سلمان فارسی که مقامش از جناب ابوذر بالاتر است معصوم می‌باشد؟!

در روایت دیگری امام کاظم (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

«رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَّ یَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ…»

ترجمه: مردی از اهل قم مردم را به سوی حق فرا می‌خواند.

(بحارالانوار، ج57، ص216)

آیا در نظر همبوشیان این مرد قمّی هم معصوم است؟!

«ما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُون * ما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُون»!

پس دعوت به سوی حق و هدایت، تلازمی با عصمت ندارد و در جامعه امروزه ما فراوانند افرادی که غیر معصومند اما مردم را به دین حق تشیع و امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) دعوت می‌نمایند.

پاسخ 8: وجود تعابیر بلند درباره علمای قم، موجب عصمت آنان نشده است

تعابیر و تعاریف بسیار بالا در وصف علماء قمّ در هنگامه ظهور هم برای علماء قم عصمت نمی‌آورد. به عبارات زیر در وصف علماء آخرالزمان قمّ دقت فرمایید:

«ثمَّ یَظْهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَهٍ یُقَالُ لَهَا قُمُّ وَ تَصِیرُ مَعْدِناً لِلْعِلْمِ وَ الْفَضْلِ حَتَّى لَا یَبْقَى فِی الْأَرْضِ مُسْتَضْعَفٌ فِی الدِّینِ حَتَّى الْمُخَدَّرَاتُ فِی الْحِجَالِ وَ ذَلِکَ عِنْدَ قُرْبِ ظُهُورِ قَائِمِنَا، فَیَجْعَلُ اللَّهُ قُمَّ وَ أَهْلَهُ قَائِمِینَ مَقَامَ الْحُجَّهِ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَسَاخَتِ الْأَرْضُ بِأَهْلِهَا وَ لَمْ یَبْقَ فِی الْأَرْضِ حُجَّهٌ فَیُفِیضُ الْعِلْمُ مِنْهُ إِلَى سَائِرِ الْبِلَادِ فِی الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ…»

ترجمه: سپس علم در شهری که قمّ نامیده می شود ظاهر می‌شود؛ و قمّ معدن علم و فضل خواهد شد تا آن جا که بر روی زمین هیچ کس مستضعف در دین باقی نمی‌ماند حتی زنان پرده نشین و این در نزدیکی ظهور قائم ما رخ می‌دهد. پس خداوند قمّ و اهلش را قائم مقام حجت قرار می‌دهد؛ و اگر این گونه نبود زمین اهلش را فرو می‌برد، و بر روی زمین حجتی باقی نمی‌ماند که علم از او به سایر سرزمین ها در شرق و  غرب برسد.

(بحارالانوار، ج57، ص213)

با توجه به این روایت، آیا کسی تاکنون قائل به عصمت علماء قمّ شده است؟!

پاسخ 9: رابطه اصرار احمد اسماعیل یمانی بر عصمت با نظریه وصایت امام زمان

نکته: ممکن است این سوال در ذهن مخاطبین ایجاد شود که:

چرا احمد اسماعیل همبوشی خود را به زحمت انداخته و به زور می‌خواهد از عبارت «لِأَنَّهُ یَدْعُو إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِیقٍ مُسْتَقِیمٍ» عصمت یمانی را ثابت نماید؟ آیا اگر از عصمت یمانی صرف نظر می‌کرد، در امر عوام فریبی و سواری گرفتن از مردم موفق‌تر نمی‌بود؟

جواب: احمد اسماعیل همبوشی با توجه به پازل من‌درآوردی که چیده است، یمانی را وصی امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و امام بعد از ایشان معرفی می‌نماید و همانطور که می‌دانیم امام هم باید معصوم باشد لذا بحث عصمت این وصی و امام جدید را مطرح می‌نماید.

ناگفته نماند که هیچ دلیل و نصّی مبنی بر وصایت و امامت یمانی بعد از امام مهدی در روایات وجود ندارد.

جالب‌تر اینکه فرقه همبوشی با تمسک به حدیثی از اهل سنت، خروج مردی قبل از امام زمان را مطرح می‌کنند که شمشیر را 8 ماه بر دوش می‌کشد و این حدیث را منطبق بر یمانی می‌کنند، اما متاسفانه عوام فریبی نموده و انتهای حدیث را نقل نمی‌کنند زیرا در صورت نقل انتهاء حدیث، دیگر نمی توانند از مریدانشان سواری بگیرند. حدیث از این قرار است:

«یخرج قبله رجل من أهل بیته بأهل الشرق، و یحمل السیف على عاتقه ثمانیه أشهر یقتل و یمثّل و یتوجّه إلى بیت المقدس، فلا یبلغه حتى یموت».

ترجمه: خارج می‌شود قبل از مهدی، مردی از اهل بیتش از مشرق و شمشیر را 8 ماه به دوش می‌کشد. می‌کشد و قطعه قطعه می‌کند و به سمت بیت المقدس حرکت می‌کند اما به آنجا نمی‌رسد و می‌میرد.

(الملاحم، ص139)

با صرف نظر از اشکالات این حدیث و با توجه به انتهای حدیث که توسط فرقه همبوشی سانسور می شود، اگر این حدیث بر یمانی تطبیق داشته باشد وی قبل از امام زمان می‌میرد و زنده نمی‌ماند که تحمل وصایت و امامت نماید.

بماند که اساساً طرح بحث وصایت و امامت یمانی، افسانه‌ای بیش نیست.

حال فهمیدید چرا انتهای حدیث را ذکر نمی‌کنند!

جمع‌بندی ادعای عصمت یمانی

فرقه احمد اسماعیل با ادعای عصمت برای یمانی، یکی از انحرافی‌ترین گزاره‌های خود را مطرح کرده است؛ در حالی که عصمت، ویژگی ویژه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امامان معصوم (علیهم‌السلام) است و تنها با نص الهی ثابت می‌شود. نه تنها هیچ روایت معتبری این ادعا را تأیید نمی‌کند، بلکه نسبت دادن عصمت به فردی غیرمعصوم بدون دلیل، بدعتی آشکار و ابزار سوءاستفاده از دین برای سلطه بر پیروان است. بنابراین، ادعای عصمت یمانی از سوی فرقه احمد اسماعیل، بی‌پایه، ضد عقل و مخالف اصول مسلم مذهب شیعه است.

پرسش‌های متداول (FAQ)